معرفی و بررسی تخصصی سیستم ارزیابی HQE

معرفی و بررسی تخصصی سیستم ارزیابی HQE : استاندارد پیشرو برای ساختمان‌های پایدار

گواهینامه HQE (Haute Qualité Environnementale) یکی از معتبرترین استانداردهای بین‌المللی در زمینه پایداری ساختمان است که به ارزیابی و ترویج ساخت و بهره‌برداری از ساختمان‌های سبز و پایدار کمک می‌کند. این گواهینامه در سال ۱۹۹۶ در فرانسه تأسیس شد و به عنوان یکی از رقبای اصلی دیگر استانداردهای بین‌المللی مانند LEED و BREEAM شناخته می‌شود. سیستم ارزیابی HQE با هدف کاهش اثرات زیست‌محیطی ساختمان‌ها، ارتقاء کیفیت زندگی و بهبود عملکرد اقتصادی پروژه‌های ساختمانی، به عنوان ابزاری مؤثر برای دستیابی به توسعه پایدار مطرح گردید.

تاریخچه و توسعه سیستم ارزیابی HQE

گواهینامه HQE از زمان تأسیس خود، به طور مداوم به روز شده و به نیازهای متغیر صنعت ساختمان پاسخ داده است. این سیستم به سه بخش اصلی تقسیم‌بندی می‌شود:

1. CertivéA: این بخش برای ساختمان‌های غیرمسکونی و مناطق شهری طراحی شده است. تمرکز این گواهی بر روی کارایی انرژی، مدیریت پسماند و کیفیت زندگی ساکنان است.
2. Cerqual: این بخش برای ساختمان‌های مسکونی جمعی طراحی شده و بر روی ارزیابی کیفیت و پایداری پروژه‌های مسکونی تمرکز دارد. Cerqual به بررسی عوامل محیطی، بهداشتی و راحتی در این ساختمان‌ها می‌پردازد.
3. Cequami: این بخش به خانه‌های مجزا اختصاص دارد و تمرکز آن بر ارزیابی کیفیت و پایداری در مقیاس کوچک‌تر است.

در سطح بین‌المللی، گواهینامه HQE توسط Cerway ارائه می‌شود و در کشورهایی مانند چین با استاندارد ملی ساختمان سبز هماهنگ شده است. این امر باعث شده که گواهینامه HQE به یک معیار معتبر جهانی تبدیل شود و بسیاری از پروژه‌ها در کشورهای مختلف از این گواهی بهره‌مند شوند.

اصول و رویکرد سیستم ارزیابی HQE

HQE بر اساس اصول و رویکردهای خاصی شکل گرفته که به شرح زیر هستند:

1. پایداری: تمرکز بر کاهش تأثیرات زیست‌محیطی و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان. این اصل به دنبال تأمین نیازهای فعلی بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده در تأمین نیازهای خود است.
2. مدیریت پروژه: این بخش شامل سازماندهی و برنامه‌ریزی دقیق، مشارکت تمامی ذی‌نفعان و ارزیابی مستمر عملکرد پروژه است. بهینه‌سازی فرآیندها و ارتباطات موثر بین اعضای تیم، از جمله موارد کلیدی در این مرحله است.
3. کیفیت و چندمعیاری: HQE بر اساس استانداردهای بین‌المللی (مانند ISO) و نیازهای خاص هر پروژه طراحی شده است. این رویکرد کمک می‌کند تا تمامی جوانب پروژه، از طراحی تا اجرا، به طور جامع مورد توجه قرار گیرد.

معیارهای ارزیابی سیستم ارزیابی HQE

گواهینامه HQE بر چهار محور اصلی استوار است که به بررسی و ارزیابی پروژه‌ها کمک می‌کند:

۱. رفاه:

کیفیت هوای داخلی: به بررسی میزان آلاینده‌ها و رطوبت در فضای داخلی ساختمان می‌پردازد.

آسایش حرارتی: ارزیابی دما، رطوبت و تهویه به منظور ایجاد شرایط راحت برای ساکنان.

رفاه صوتی: کاهش سر و صدا و بهبود کیفیت صوتی در فضاهای داخلی.

رفاه بصری: بهینه‌سازی نور طبیعی و دید به فضای خارجی.

۲. محیط زیست:

مصرف بهینه انرژی: کاهش مصرف انرژی از طریق استفاده از منابع تجدیدپذیر و فناوری‌های پیشرفته.

مصرف بهینه آب: کاهش مصرف آب از طریق استفاده از سیستم‌های کارآمد و فناوری‌های نوین.

مدیریت پسماند: استفاده از روش‌های مؤثر برای کاهش، بازیافت و مدیریت پسماند.

طراحی کم‌کربن: طراحی ساختمان به گونه‌ای که حداقل تولید کربن را داشته باشد و به حفظ تنوع زیستی کمک کند.

۳. اقتصاد:

محاسبه هزینه چرخه عمر: توجه به هزینه‌های کل پروژه، از جمله هزینه‌های عملیاتی و نگهداری.

توسعه و بهره‌مندی از ذی‌نفعان محلی: ایجاد فرصت‌های شغلی و حمایت از اقتصاد محلی.

۴. مدیریت پروژه:

انعطاف‌پذیری: طراحی ساختمان به گونه‌ای که با تغییر نیازها و شرایط محیطی سازگار باشد.

شیوه‌های مسئولانه: پیاده‌سازی رویه‌های مسئولانه در محل ساخت به منظور کاهش تأثیرات منفی بر محیط.

دستیابی به گواهینامه HQE

مراحل دستیابی به گواهینامه HQE به شرح زیر است

1. تعیین اهداف زیست‌محیطی: این اهداف باید خاص، قابل اندازه‌گیری و قابل دستیابی باشند. از جمله می‌توان به بهره‌وری انرژی، کاهش مصرف آب و مدیریت پسماند اشاره کرد.
2. مشارکت تیم پروژه: شامل معماران، مهندسان، پیمانکاران و مالکین ساختمان برای اطمینان از پیاده‌سازی اصول پایداری در تمامی مراحل پروژه.
3. انتخاب مواد پایدار: استفاده از مواد بازیافتی، تجدیدپذیر و محصولات با VOC (ترکیبات آلی فرار) کم و محلی.
4. استفاده از استراتژی‌ها و فناوری‌های انرژی‌کارا: برای کاهش مصرف انرژی از منابع پاک و تجدیدپذیر.
5. استفاده از وسایل و لوازم کارآمد در مصرف آب: برای کاهش مصرف آب از طریق فناوری‌های نوین و وسایل کارآمد.
6. اجرای برنامه مدیریت پسماند: شامل بازیافت، کمپوست‌سازی و به حداقل رساندن تولید پسماند.
7. پایش و بهینه‌سازی مداوم عملکرد زیست‌محیطی ساختمان: از جمله مصرف انرژی و آب، کیفیت هوای داخلی و مدیریت پسماند.

سطوح گواهینامه HQE

گواهینامه HQE دارای سطوح مختلفی از عملکرد است که به کیفیت و میزان پایبندی پروژه به اصول پایداری بستگی دارد:

1. HQE پایه: دستیابی به ۷ هدف از ۱۴ هدف کلی.
2. HQE عملکردی: دستیابی به ۱۱ هدف از ۱۴ هدف کلی.
3. HQE بسیار عملکردی: دستیابی به تمامی ۱۴ هدف.

مزایا و اهمیت گواهینامه HQE

اخذ گواهینامه HQE به پروژه‌ها مزایای زیادی را به ارمغان می‌آورد، از جمله:

• بهبود عملکرد زیست‌محیطی: کاهش مصرف منابع و تولید زباله، که به حفظ محیط زیست کمک می‌کند.
• افزایش راحتی و سلامت ساکنان: از طریق بهبود کیفیت هوا، نور و صدا، که باعث ارتقاء کیفیت زندگی می‌شود.
• بهبود عملکرد اقتصادی: کاهش هزینه‌های انرژی و بهره‌برداری در طول دوره عمر ساختمان.
• افزایش ارزش ملک و جلب اعتماد ذی‌نفعان: ساختمان‌های دارای گواهینامه HQE به دلیل پایبندی به استانداردهای بین‌المللی بیشتر مورد توجه و استقبال قرار می‌گیرند.

سازمان‌های صادرکننده گواهینامه HQE

• Certivéa: تمرکز بر ساختمان‌ها و زیرساخت‌های غیرمسکونی.
• Cerqual: تمرکز بر ساختمان‌های مسکونی.
• Cequami: متمرکز بر خانه‌های مجزا.
• Cerway: هماهنگی اجرای بین‌المللی گواهینامه HQE و تطابق با استانداردهای محلی.

مطالعه موردی:

در یک مطالعه موردی از یک ساختمان سه‌طبقه در اصفهان، نتایج نشان داد که نمرات ارزیابی در معیارهای مختلف از ۰ تا ۳.۵ (از ۵) متغیر بوده است. بهترین نمره برای کیفیت آب ثبت شد، در حالی که گروه‌های مرتبط با مصرف انرژی و مدیریت پسماند نیاز به بهبود داشتند. این نتایج اهمیت پیاده‌سازی دقیق معیارهای HQE و بهینه‌سازی مستمر عملکرد زیست‌محیطی ساختمان‌ها را نشان می‌دهد.

هزینه و فرآیند صدور گواهینامه HQE

هزینه گواهینامه HQE بسته به اندازه و پیچیدگی پروژه، بین ۱۵,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ یورو است. فرآیند صدور گواهینامه شامل مراحل زیر است:

• درخواست گواهینامه: ارسال درخواست به Certivéa همراه با مستندات کامل.
• ممیزی‌ها: ممیزی‌های مختلف در مراحل طراحی، ساخت و بهره‌برداری توسط ممیزان مستقل.
• صدور گواهینامه: پس از تأیید ممیزی‌ها، گواهینامه HQE صادر می‌شود.

چالش‌ها و موانع اجرای سیستم ارزیابی HQE

با وجود مزایای قابل توجه گواهینامه HQE، چالش‌ها و موانعی نیز وجود دارد که می‌تواند فرآیند پیاده‌سازی آن را تحت تأثیر قرار دهد:

1. هزینه‌های بالا: هزینه‌های ابتدایی برای دریافت گواهینامه و اجرای تغییرات لازم ممکن است برای برخی پروژه‌ها سنگین باشد.
2. آگاهی محدود: برخی از پیمانکاران و طراحان ممکن است اطلاعات کافی درباره الزامات و مزایای HQE نداشته باشند.
3. محدودیت‌های فنی: در برخی مناطق، فقدان تکنولوژی‌های پیشرفته و مواد پایدار می‌تواند مانع از پیاده‌سازی مؤثر این استانداردها شود.
4. تغییرات فرهنگی: در برخی کشورها، پذیرش رویکردهای پایدار ممکن است با چالش‌های فرهنگی و عادات ساخت و ساز موجود روبه‌رو شود.

آینده سیستم ارزیابی HQE

آینده HQE با افزایش نیاز به ساختمان‌های پایدار و تغییرات اقلیمی پیوند خورده است. به‌طور خاص، انتظار می‌رود که:

1. توسعه فناوری: پیشرفت‌های فناوری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، مواد سازگار با محیط زیست و سیستم‌های مدیریت هوشمند، زمینه‌ساز ارتقای استانداردهای HQE خواهد بود.
2. گسترش همکاری‌های بین‌المللی: به‌دلیل اهمیت جهانی پایداری، احتمالاً همکاری‌های بیشتری بین کشورهای مختلف برای توسعه و ترویج این گواهینامه صورت خواهد گرفت.
3. نظام‌های جدید ارزیابی: با توجه به تحولات اقلیمی و الزامات جدید، ممکن است نظام‌های جدیدی برای ارزیابی ساختمان‌ها و پروژه‌ها ایجاد شود.
4. افزایش تقاضا: با افزایش آگاهی عمومی درباره مسائل زیست‌محیطی، تقاضا برای ساختمان‌های دارای گواهینامه HQE در حال افزایش است.

گواهینامه HQE به عنوان یک استاندارد برجسته و معتبر در حوزه ساختمان‌های پایدار، ابزاری مؤثر برای کاهش تأثیرات زیست‌محیطی و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان است. این گواهینامه با بهره‌گیری از رویکردهای جامع و معیارهای دقیق، به پروژه‌های مختلف این امکان را می‌دهد تا با رعایت اصول پایداری، به اهداف محیط‌زیستی خود دست یابند. به‌ویژه با توجه به تغییرات اقلیمی و چالش‌های محیطی، گواهینامه HQE نقش مهمی در آینده ساختمان‌سازی پایدار ایفا خواهد کرد و به بهبود کیفیت زندگی و حفاظت از محیط زیست کمک خواهد نمود.

با پیاده‌سازی استانداردهای HQE و توجه به جنبه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی، می‌توانیم به سمت آینده‌ای پایدارتر و سبزتر حرکت کنیم.

جهت آشنایی کلی با دیگر سیستم‌های موجود می‌توانبد به پست ارزیابی و رتبه‌بندی سیستم‌های پایدار مراجعه نمائید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به این لینک مراجعه نمائید.