چالش‌های پیاده‌سازی استانداردها و ضوابط ساختمان سبز در ایران

بررسی مشکلات و کاستی های موجود در کشور

در زمینه پیاده سازی آیین نامه های مرتبط با ساختمان سبز

گرایش به ساختمان‌های سبز و پایدار در تمامی جوامع امروزی قابل مشاهده است، اما دستیابی به آن با موانع و دشواری‌هایی همراه است و در بسیاری موارد، وجود مشکلات زیر به بی‌تفاوتی و حتی عدم استقبال اجتماعی منجر می‌شود:

• آشنا نبودن و اطمینان نکردن عموم مردم به فناوری‌های نوین مطرح در خصوص ساختمان‌های سبز و پایدار؛

• عدم وجود ضوابط، استانداردها و مقررات لازم برای طراحی و اجرا با استفاده از فناوری‌های نوین مرتبط؛

• ابهامات و کاستی‌ها دربارهٔ امکانات جانبی موردنیاز برای این فناوری‌ها؛

• نیاز به سرمایه‌گذاری اولیهٔ بالا؛

• عدم نظارت دقیق در طراحی و اجرا؛

• اطلاع‌رسانی نامناسب پیرامون موضوع ساختمان سبز در سطح عموم جامعه.

اما آنچه بیش از موارد فوق بر اجرا و پیاده‌سازی ساختمان‌های سبز تأثیرگذار است، نبود استاندارد مناسب در موضوعات مختلف به‌ویژه موضوعات زیست‌محیطی بخش ساختمان، روند کند ارتقاء و شفاف‌سازی استانداردهای موجود و پیچیدگی‌های ارتقای سطح کیفی اجرا توسط پیمانکاران به دلیل نبود آیین‌نامهٔ مناسب با ضمانت اجرایی لازم است.

مرزبندی سیاست، برنامه، طرح و پروژه

با توجه به اینکه قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها و دیگر ضوابط موجود، زیربنای سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط هستند، لازم است تفکیک اصولی و نظام‌مند میان آن‌ها صورت گیرد. متأسفانه در این زمینه نقاط ضعف متعددی مشاهده می‌شود و در تدوین قوانین و آیین‌نامه‌ها نیز مرزهای میان این دو به‌نحو مناسبی تعریف نشده است؛ ابهامات ناشی از این موضوع، دستیابی به اهداف تعیین‌شده را دشوار و در برخی موارد غیرممکن می‌سازد. به‌طور کلی، در یک فرایند کامل تصمیم‌سازی، مراحل زیر قابل تفکیک و تعریف هستند:

• الف) سیاست: اتخاذ رویکرد کلی برای نیل به اهداف استراتژیک و بلندمدت، با توجه به اولویت‌ها، مقررات و سازوکارهای لازم؛

• ب) برنامه: مجموعهٔ سازوکارهای تعریف‌شده همراه با شرح کلی اقدامات و برآوردهای اولیهٔ بودجه برای نیل به اهداف میان‌مدت در چارچوب سیاست‌های کلی؛

• ج) طرح: اقدامات ضروری جهت تخصیص منابع موجود برای تحقق برنامه‌های میان‌مدت؛

• د) پروژه: پایه‌ریزی و اجرای عملیات تعریف‌شده و مخصوص، با استفاده از بودجه‌های خاص، در جهت نیل به بخشی از اهداف تعریف‌شده در طرح‌ها، برنامه‌ها و سیاست‌های بالادستی.

یکی از چالش‌های موجود در حوزهٔ قوانین که ساختمان سبز نیز از آن مستثنا نیست؛ عدم رعایت فرایند مذکور در سلسله‌مراتب تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری است. ازاین‌رو مشاهده می‌شود برخی تصمیمات و الزامات در سطح سازمانی اتخاذ می‌شود که مبتنی بر ملاحظات و اولویت‌های سیاست‌های بالادستی نیست؛ و با توجه به ذی‌نفعان متعدد در سازمان‌ها و نهادهای دیگر، عملاً سطح این‌گونه تصمیم‌گیری‌ها به سطح سیستمی و در جایگاه برنامه‌های کلان تبدیل می‌شود که خود از عوامل عدم تحقق‌پذیری این تصمیمات است.

منبع: جلد دوم سیستم ارزیابی ساختمان های ایران